Jedną z propozycji rehabilitacji ruchowej już w wieku niemowlęcym jest metoda Vojty, której zadaniem jest wyzwolenie prawidłowych wzorców lokomocji, które nie mogą być spontanicznie rozwinięte z uwagi na ograniczenia wywołane chorobą.
Chyba każdy chciałby, aby jego dziecko rozwijało się prawidłowo i w rywalizacji z rówieśnikami odnosiło sukcesy. Czasami jednak nasza pociecha, z różnych powodów, najczęściej z powodu choroby, nie rozwija się prawidłowo, czy to pod względem motorycznym, czy też intelektualnym. W obu przypadkach korzystne może okazać się zastosowanie odpowiedniej rehabilitacji, co zwłaszcza w przypadku problemów w rozwoju ruchowym, przynosi często rewelacyjne rezultaty.
Jedną z propozycji rehabilitacji ruchowej już w wieku niemowlęcym jest metoda Vojty, której zadaniem jest wyzwolenie prawidłowych wzorców lokomocji, które nie mogą być spontanicznie rozwinięte z uwagi na ograniczenia wywołane chorobą.
Założenia metody Vojty
Autorem metody rehabilitacji ruchowej, nazywanej metodą Vojty, jest czeski lekarz, neurolog dziecięcy, Vaclav Vojta. Sposób postępowania, który zaproponował, wywodzi się z wieloletniej obserwacji rozwoju wzorców ruchowych noworodków, niemowląt i dzieci oraz wpływu chorób układu nerwowo-mięśniowego na ten rozwój.
W toku swojej pracy Vojta zauważył, że schematy ruchowe naszego ciała są jednakowe dla wszystkich zdrowych ludzi i stopniowo, w sposób zupełnie spontaniczny, ujawniają się w miarę nabywania kolejnych zdolności motorycznych, co szczególnie intensywnie następuje w wieku niemowlęcym. Jednak wystąpienie choroby, przede wszystkim neurologicznej, uniemożliwia wyzwolenie prawidłowych mechanizmów ruchowych, które z czasem zastępowane są wzorcami patologicznymi i tak utrwalane, co jeszcze bardziej utrudnia rozwój. W swoich badaniach Vojta oceniał głownie dzieci chorujące na mózgowe porażce dziecięce i stwierdził, że ich rozwój motoryczny zatrzymuje się na etapie 3-miesięcznego niemowlaka. Te obserwacje skłoniły Vojtę do postawienia tezy, że za wyzwolenie istniejących u każdego człowieka, wrodzonych, prawidłowych schematów ruchowych, odpowiedzialna jest odpowiednia stymulacja, u zdrowych ludzi występująca naturalnie w toku rozwoju już od samego początku ich życia. Zaproponował on zatem, by u dzieci dotkniętych schorzeniami neurologicznymi prowadzić zewnętrzną stymulację poszczególnych części ciała i w ten sposób naśladować naturalny bodziec rozwojowy, występujący u ludzi zdrowych. Tak powstała usystematyzowana metoda, która pozwala po pewnym czasie, przy konsekwentnym, prawidłowym powtarzaniu stymulacji, uzyskać widoczną poprawę w zakresie możliwości ruchowych chorych dzieci.
Dla kogo przeznaczona jest metoda Vojty?
Nie ma w zasadzie ograniczeń wiekowych do stosowania metody Vojty w rehabilitacji ruchowej. Warto jednak wiedzieć, że najlepsze efekty uzyskuje się, podejmując terapię najszybciej, jak to możliwe. W przypadku wrodzonych zaburzeń, wpływających na funkcje motoryczne, dobrze jest podjąć rehabilitację już od pierwszych dni życia noworodka, zanim zaczną pojawiać się pierwsze nieprawidłowe ruchy, tworzące z czasem błędną matrycę ruchową i utrudniające dalszy rozwój. Oczywiście w wieku późniejszym, a co ciekawe, także u dorosłych, rehabilitacja metodą Vojty jest możliwa i skuteczna, jednak na pojawienie się efektów trzeba często czekać dłużej i bywa, że nie są one tak dobre, jak przy wcześnie podjętej terapii.
Wskazania do zastosowania rehabilitacji metodą Vojty
Historycznie pierwszym wskazaniem do zastosowania rehabilitacji metodą Vojty jest mózgowe porażenie dziecięce, bo to właśnie wśród dzieci z tą chorobą powstawała koncepcja wspomnianej rehabilitacji. Nie jest to jednak jedyna jednostka chorobowa, w której metoda Vojty jest polecana. Korzyści z takiej rehabilitacji odniosą również dzieci z zaburzeniami ośrodkowej koordynacji nerwowej, kręczem szyi, przepukliną oponowo-rdzeniową, wodogłowiem, wrodzonymi chorobami mięśni (miopatiami), czy też nieprawidłowościami w zakresie układu kostno-stawowego. Właściwie każda choroba, która utrudnia prawidłowy rozwój ruchowy, może stanowić wskazanie do podjęcia rehabilitacji metodą Vojty. Niekiedy wśród chorób, w których można uzyskać poprawę sprawności dzięki wspomnianej metodzie, wymieniane jest także stwardnienie rozsiane.
Ważna jest ścisła współpraca rodziców i wykwalifikowanego terapeuty
Podstawową pracę w procesie rehabilitacji metodą Vojty wykonują opiekunowie dziecka, gdyż stymulacje, aby były skuteczne, muszą być przeprowadzane 4 razy dziennie, konsekwentnie przez wiele miesięcy, a niekiedy i lat. Jest to związane często z dużym poświęceniem rodziców, jednak widok postępów, jakie czyni dziecko, zwykle rekompensuje im włożony trud. Rolę doradczą i korygującą spełnia natomiast terapeuta, którego pierwszym zadaniem jest zbadanie dziecka i dobranie odpowiednich ćwiczeń, a następnie edukacja rodziców, jak je wykonywać. Ponadto, raz w tygodniu konieczna jest wizyta u terapeuty, pozwalająca ocenić prawidłowość przeprowadzanej rehabilitacji i odpowiednio skorygować błędy. Niezwykle ważne jest więc, aby wybrać dobrego, wykwalifikowanego terapeutę, legitymującego się stosownym certyfikatem. Stosując się do jego zaleceń, można oczekiwać naprawdę dobrych efektów rehabilitacji.
